 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Historia rasy Rhodesian RidgebackPrzewodnik po rasie Rhodesian RidgebackWzorzec rasy Rhodesian RidgebackGenetyka pręgi u psów rasy Rhodesian RidgebackJeśli masz ochotę zająć się hodowlą Ridgeback´ów, polecam przeczytanie jakiejś dobrej książki o genetyce. A jest czego szukać i czego się uczyć... Zanim rozpoczniesz hodowlę, musisz zrozumieć prawa genetyki. Są reguły, które dotyczą predyspozycji do pręgi lub jej braku. Aczkolwiek należy pamiętać, że genetyka jest niezmiernie skomplikowana, a natura posiada niezwykłą zdolność do tworzenia wyjątków. Musisz zdać sobie sprawę, że chromosomy jednego rodzica mogą zawierać około 550 milionów różnych kombinacji! No i jeszcze pamiętać, że mamy do połączenia dwoje rodziców... Szczeniak otrzymuje 50 procent swoich genów od każdego z rodziców. Jeśli cofniesz się w rodowodzie do dziadków, dają oni 25 procent związków pokrewieństwa. Ale decyzja, od którego z dziadków pochodzą pewne cechy, pozostaje tylko i wyłącznie kwestią prawdopodobieństwa. Dla każdej własności, która dostaje się do pary genów danej cechy, jest osiem kombinacji, licząc razem wszystkich czterech dziadków. Zatem mają oni oczywisty wpływ na genetykę wnuków, lecz kombinacje cech są przypadkowe. Nie mniej jednak dalsze cofanie się w rodowodzie, w nadziei na odnalezienie w rodzinie wielkiej "gwiazdy", niekoniecznie musi okazać się owocne. Odwieczna jest debata w kwestii, czy powinno się szukać psów o walorach wystawowych, czy też nie. Ustaliliśmy, że cofanie się w rodowodzie dalej niż do dziadków, daje niskie prawdopodobieństwo otrzymania jakichkolwiek konkretnych cech psa, w jakimkolwiek kształcie czy formie. Z drugiej jednak strony, (nawet biorąc pod uwagę czynniki środowiskowe, które mogły stworzyć znamienitego championa), sam pies musiał się przecież czymś wykazać, więc byłoby nieroztropne nie brać pod uwagę uznanego psa wystawowego. 
Zdjęcie: reproduktor, którego wybierzecie, musi mieć wyrazisty temperament Nie znaczy to, że szczeniaki z tego samego miotu będą posiadać te same cechy. W hodowli, genetyczne i środowiskowe uwarunkowania idą w parze. Większość poszukiwanych cech jest wyjątkowo złożona, ponieważ zależy od ilości powiązanych ze sobą czynników. Najlepszą miarą oceny hodowlanej jakości psa lub suki, jest ocena reprodukcji. Oznacza to dokonywanie systematycznej oceny głównych cech wszystkich szczeniąt wydanych przez potencjalnych psich rodziców. Jeśli jesteś właścicielem suki i chcesz zdecydować, czy po raz pierwszy ją kryć, to dobrym pomysłem byłoby wybrać samca, który już był reproduktorem. Kolejną możliwością oceny jest sprawdzenie jakości miotu, w którym urodzili się rodzice. Często zdarza się w miocie szczenię, które odstaje od reszty. O ile jednak nie wykazuje wady dziedzicznej, nie obniża ono wartości miotu. Trzecią metodą jest ocena rodowodu. Należy najpierw zrozumieć rodowód. Oczywiście, duża ilość championów w rodowodzie o czymś świadczy. Znaczy to mniej więcej tyle, że wzrasta czysto statystyczne prawdopodobieństwo przodków wolnych od wad. Jednak to, o czym musisz wiedzieć, to lista wad przekazywanych genetycznie, takich jak brak pręgi, problemy z barwą lub z układem kostnym czy skrzywione ogony. Dodatkowo zbieraj zdjęcia, by uczynić rodowód bardziej przydatnym. W miarę upływu czasu, możesz opracować system sporządzania własnych notatek, wyróżniających cechy w rodowodach. W końcu dobra hodowla zakłada unikanie powielania bądź inicjowania wad. Pamiętaj, że jeśli skupisz się wyłącznie na wadach, nie przyczynisz się do rozwoju programu hodowli! Dlatego świetna hodowla może powstać jedynie dzięki zrozumieniu i dostrzeżeniu mocnych stron psa. Genetyka pręgi.Występowanie pręgi lub jej brak może służyć jako przykład reguł genetycznych. Posiadanie pręgi jest cechą dominującą. Wszystkie cechy genetyczne opierają się na parach genów. Są dwie podstawowe możliwości: ´takie same pary´ genów, nazywane homozygotami, bądź ´mieszane pary´ genów, czyli heterozygoty. Są dwie opcjonalne dziedziczne alternatywy dla powstawania pręgi: gen dla pręgi (nazwijmy go P) lub genetyczny program dla jej braku (nazwijmy go BP - brak pręgi). To znaczy, że jeden Ridgeback może być posiadaczem pary genów odpowiedzialnej za występowanie pręgi (PP), bądź za jej brak (bp bp). W każdym z tych przypadków pies będzie homogeniczny lub homozygotyczny. Równie dobrze jednak może posiadać gen mieszany (P bp), czyli heterozygotę Użycie wielkiej litery ´P´ i małych ´bp´ sygnalizuje jeszcze jeden ważny czynnik: cechy, lub właściwości mogą być ´dominujące´ lub ´recesywne´. W genetyce przyjęło się, że dominujące cechy są oznaczane wielkimi literami, a recesywne małymi. Inaczej mówiąc, gen dominujący znajduje się wyżej w genetycznym porządku niż gen recesywny. Pręga musi być cechą dominującą. Oryginalna formacja sierści u Rodezjana na grzbiecie była wynikiem mutacji i stała się cechą dominującą u psów ze zmutowanymi genami (tak samo jak krótkie ogony dominują nad długimi). Mutacje, które miały miejsce dawno temu, są również wskazówką dla geograficznego pochodzenia psów z pręgą. Z punktu widzenia genetycznego prawdopodobieństwa, formowanie pręgi zostało zapoczątkowane w Afryce, jako że rozmieszczenie psów z pręgą w Azji jest zbyt ograniczone. W przypadku formowania pręgi jest wysoce prawdopodobne, że pierwotna mutacja dotyczyła tylko kierunku, w którym sierść rośnie na grzbiecie. Oznaką mutacji było układanie się włosa w kierunku przeciwnym. 
Zdjęcie: Jakość pręgi może być oceniona tuż po urodzeniu. Nie ma wzmianki o świderkach we wczesnych opisach, więc należy założyć, że dzisiejsza symetryczna pręga jest wynikiem systematycznej hodowli - czyli, że jest cechą nabytą, a nie efektem mutacji. Świderki, nazywane także wicherkami, są przypuszczalnie logiczną konsekwencją hodowli symetrycznego ułożenia sierści. Na ciele psa można znaleźć wiele miejsc, gdzie kierunki włosów spotykają się, tworząc granice, linie, a nawet zakola (np. pod uszami). Ogólnie rzecz biorąc, sierść rośnie zawsze w kierunku konkretnej części ciała, która zapewnia optymalną ochronę kiedy pies znajduje się w ruchu. A zatem pies, mając wiele różnych płaszczyzn na ciele, będzie miał kilka zmian kierunku ułożenia sierści. Tak więc na grzbiecie, w wyniku spotkania zmutowanego sygnału dla sierści "rosnącej do przodu", z regularnymi kierunkami sierści, symetria stopniowo przerodziła się w świderki, które wyznaczają główne punkty zmiany kierunku ułożenia sierści. W jaki zatem sposób genetyka wpływa na pręgę?Zgodnie z matematycznymi regułami, istnieje konkretna liczba możliwych kombinacji. Każdy z rodziców ma jedną z trzech alternatywnych par genów: P P P bp W tych przypadkach osobnik posiada pręgę. bp bp W tym przypadku osobnik pręgi nie posiada. Bez względu na to, czy samiec czy też samica pokazana jest u góry lub z boku sześciu poniższych tabel, tak będzie się działo w różnych kombinacjach:
Obydwoje rodziców szczeniaka Ridgeback´a mają homozygotę, to znaczy takie same pary odpowiedzialne za cechę pręgi. Wynik : Wszystkie szczenięta posiadają pręgi. Wszystkie szczenięta są nosicielami homozygotycznej pary genów odpowiedzialnych za pręgę.
Jeden rodzic posiada homozygotyczną parę genów odpowiedzialną za pręgę, drugi ma heterozygotyczną, lub mieszaną parę genów odpowiedzialnych za pręgę oraz jej brak. Każde z rodziców posiada pręgę. Wynik : Wszystkie szczenięta posiadają pręgi (pamiętaj, że gen odpowiedzialny za pręgę był cechą dominującą w mieszanej parze genów). Jednakże połowa szczeniąt jest nosicielem heterozygotycznej pary genów, to znaczy, że w następnym pokoleniu, jeśli będą skojarzone z Ridgeback´iem z heterozygotyczną parą genów (alternatywnie z homozygotyczną parą genów odpowiedzialnych za brak pręgi) otrzymamy sporą liczbę szczeniąt pozbawionych pręgi w miocie - patrz tabelka nr 3.
Każdy z rodziców jest heterozygotą, to znaczy, że posiada pręgę, lecz również posiada mieszany gen odpowiedzialny zarówno za występowanie pręgi, jak i jej brak. Wynik : Stosunek szczeniąt z pręgą i bez w miocie wynosi 3:1. (50 procent szczeniąt ma pręgę, ale jest heterozygotą, 25 procent posiada homozygotyczną parę genów odpowiedzialną za brak pręgi. 25 procent jest pozbawione pręgi, więc ta kombinacja stanowi problem). Proszę zauważyć, że procenty to czysta statystyka, a nie ostateczne kombinacje dla konkretnych miotów.
Zwróć uwagę: rozpatrywany przypadek jest jedynie hipotetycznym kryciem dla Ridgeback´a jako, że jedno z rodziców nie posiada pręgi. Natomiast drugi jest homozygotą dla posiadania pręgi. Wynik : Ponieważ gen dla pręgi jest dominujący, wszystkie szczenięta posiadają pręgę, lecz wszystkie są heterozygotami. Tak właśnie musiało się stać w Afryce, kiedy tamtejsze psy z pręgą zostały zmieszane z europejskimi psami myśliwskimi. W takim wypadku, wszystkie mieszanki psa z pręgą i psów bezpręgowych posiadały pręgę. Ten model genetyczny mówi nam, że pręga jest dominująca.
Następny test - w sytuacji, kiedy psy z pręgami krzyżowały się z psami bez pręg. Wynik : Jedyna kombinacja, w której 50 procent szczeniąt posiada pręgę. Szczenięta z pręgą wszystkie są heterozygotami, a te bez niej, logicznie rzecz ujmując, są homozygotami na brak pręgi. W ramach naszych teorii na temat starej Afryki, (jak w punkcie 4), taki wynik miałby miejsce, gdyby szczenięta - przykładowo - afrykańskiego psa z pręgą i pointera, skrzyżowały się z innym psem bez pręgi. Taki rezultat dowodzi, że pierwotnie musiało być wystarczająco dużo psów na ograniczonych obszarach, by wczesne psy z pręgami utrzymały cechę pręgi.
Ostatnia możliwość: dwoje rodziców, każde bez pręgi, czyli homozygoty dla braku pręgi. Wynik : Wszystkie szczenięta pozbawione pręgi i wszystkie są homozygotami dla jej braku. Kiedy reguły genetyki sugerują, że 75 procent szczeniąt posiada pręgę, dotyczy to większości przypadków. Biorąc pod uwagę reguły prawdopodobieństwa, może się zdarzyć, że wszystkie szczenięta w miocie, szczególnie w małym, będą miały pręgę! Patrząc z punktu widzenia prawdopodobieństwa, ta jedna czwarta bez pręgi w ogóle się nie narodziła. Statystycznie rzecz ujmując, oznacza to, że jeśli rodzą się same szczeniaki z pręgą, teoretycznie wciąż jest możliwe, że jedno z rodziców jest heterozygotą. Przypadek, kiedy z dwóch 100% Ridgeback´ów rodzi się kilka szczeniąt bez pręgi, często stanowi dla niedoświadczonego hodowcy ogromne zaskoczenie! Podsumowując: jeśli wynikiem krycia są szczeniaki bez pręgi, genetyczna podstawa jej braku zawsze leży u obojga rodziców. Kiedy mówimy o kluczowym elemencie hodowli, jakim jest pręga, trzeba wziąć pod uwagę, że występowanie i rozmieszczenie dwóch świderków jest zależne od bardziej złożonej formuły genetycznej, która do dzisiaj nie jest w pełni zrozumiana. Powszechne jest występowanie skróconych pręg po prawej albo po lewej stronie, z jednym świderkiem i częściową koroną. Nie jest także rzadkością posiadanie przez Ridgebac´ka dwóch "pół-pręg", każdej z jednym świderkiem i każdej z połową korony (jedna nad drugą), po tej samej stronie grzbietu. Sugeruje to, że kombinacja genów odpowiedzialnych za świderek i koronę występuje w połówkach. Różne modyfikacje pręgi:
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
